“Gió Vẫn Thổi” chạm tim khán giả mọi thời
Bên cạnh những yếu tố về hình ảnh, âm nhạc mang tính thẩm mỹ cao - vốn đã là đặc sản của Studio Ghibli, Gió Vẫn Nổi ghi dấu ấn sâu sắc trong lòng khán giả bởi những câu thoại đầy xúc động về cuộc đời, về ước mơ và tình yêu. Giống như một “lá thư tình” gửi gắm đến những kẻ mộng mơ, đạo diễn Miyazaki Hayao đã kể câu chuyện của Gió Vẫn Thổi thông qua những triết lý nhân sinh đầy sâu sắc, còn vẹn nguyên sức nặng khiến bao khán giả thổn thức dẫu hàng thập kỷ trôi qua.
“Gió nổi lên rồi. Chúng ta phải cố sống.”
Lấy cảm hứng từ bài thơ Le Cimetière marin của nhà thơ Pháp Paul Valéry, câu thơ được lặp đi lặp lại, trở thành chủ đề và triết lý của toàn bộ mạch phim. “Gió nổi lên” tượng trưng cho những biến động, khổ đau, hay bất cứ sóng gió nào trong cuộc đời. Nhưng “ta phải cố mà sống” - đó là lời nhắc về bản lĩnh con người: sống giữa nghịch cảnh, giữ lấy giấc mơ và tình yêu.
Thế nhưng không chỉ dừng ở đó, “gió nổi lên” có thể là những sự đổi thay: khi cuộc sống trở nên bế tắc, chắc chắn sẽ có những cơn gió đến đưa mọi thứ đổi chiều, và đây là lúc ta tận dụng cơ hội đó, đứng dậy và sống tiếp. Với Jiro, câu nói này giống như triết lý đưa anh bước qua những giai đoạn khó khăn trong cuộc đời, nuôi dưỡng ước mơ được bay giữa thời chiến cũng như niềm tin vào cái đẹp dù thế giới xung quanh sụp đổ.
“Máy bay là những giấc mơ tuyệt đẹp bị nguyền rủa, chờ bầu trời xanh nuốt chửng.”
Đây là một trong những câu thoại thể hiện rõ nhất tâm hồn lãng mạn của Miyazaki. Trong phim, kỹ sư người Ý Giovanni Caproni - thần tượng và người dẫn đường trong mơ của Jiro - đã nói câu này khi hai người cùng trò chuyện giữa bầu trời tưởng tượng. Đối với Jiro, máy bay không chỉ là sản phẩm của kỹ thuật, mà là hiện thân của tự do và cái đẹp.
Nhưng bi kịch nằm ở chỗ: những cỗ máy tuyệt đẹp ấy sẽ bị sử dụng để hủy diệt. Jiro đứng giữa sự giằng xé khi ước mơ của anh trở thành công cụ cho những mục tiêu đê hèn nhất, và đó cũng chính là xung đột chính của Gió Vẫn Thổi: sẽ ra sao khi ước mơ được sinh ra trong hiện thực nghiệt ngã, sẽ không luôn đẹp như ta mong muốn? Vì lý do này, Gió Vẫn Thổi từng gây ra nhiều tranh cãi khi bộ phim mới ra mắt. Jiro thực chất là chính diện hay phản diện? Tình yêu anh dành cho những chiếc máy bay đơn thuần chỉ là nhiệt huyết theo đuổi ước mơ, hay sự ích kỷ cá nhân đặt lên trên lợi ích nhân loại? Mỗi người sẽ có một góc nhìn riêng, và chính sự đa chiều ấy đã làm nên cái đẹp trong tuyệt tác của Miyazaki Hayao.
“Cậu sẽ chọn sống trong thế giới nào: Một thế giới có kim tự tháp hay không có chúng?”
Lập luận đầy khiêu khích của Caprino một lần nữa đề cập đến mâu thuẫn của bộ phim: ta sẽ lựa chọn như thế nào nếu biết rằng sự ra đời của một điều gì đó có thể là sự chấm hết cho rất nhiều thứ khác? Ta vẫn sẽ theo đuổi đến cùng, vững tin vào một thế giới hiện đại và tốt đẹp hơn; hay sẽ từ bỏ, trở về một thế giới vốn luôn như vậy?
Gió Vẫn Thổi giống một sự chiêm nghiệm cá nhân của Miyazaki Hayao hơn là tìm cách kể một câu chuyện hấp dẫn hoặc thuyết phục người xem về một thông điệp cụ thể. Chính đạo diễn Miyazaki cũng từng chia sẻ: “Tôi không muốn làm bộ phim dễ phân định rạch ròi đúng sai. Vạn vật vốn dĩ phức tạp. Lịch sử cũng thế. Chúng ta không dễ phân định rạch ròi đúng sai trong cách nhìn nhận một vấn đề gì đó.” Bởi vậy, tất cả những quan điểm, những tranh luận xung quanh tác phẩm đã biến Gió Vẫn Thổi trở thành tác phẩm mang đậm giá trị cả về nghệ thuật và đời sống, để qua suốt hàng thập kỷ, người ta vẫn sẽ mãi trăn trở về những điều Miyazaki muốn gửi gắm.
“Ai đã từng thấy gió? Không phải anh, cũng chẳng phải em. Nhưng khi lá đung đưa trên cành, ấy là khi gió lướt qua.”
Trong cuộc đời đầy rẫy những sự mơ hồ, sẽ thật khó để rạch ròi đúng sai. Có đôi khi, ta phải quan sát, phải trải nghiệm để nhận ra bản thân đang trải qua một điều gì đó, học được một bài học nào đó dẫu có muộn màng. Cả Jiro và Naoko đã có những năm tháng sống cùng ước mơ và tuổi trẻ; họ sống và yêu như những gì trái tim mách bảo, dẫu thời đại của họ là bão lửa, là chiến tranh và biết bao đau thương. Những điều tuyệt vời trong cuộc đời sẽ luôn đến mà chẳng hề báo trước, việc của ta là tiếp tục sống, tự mình kiếm tìm những hạnh phúc ấy.
“Gió nổi lên rồi… Anh sẽ làm gì?”
Trong phim, khi Jiro đứng giữa lựa chọn tiếp tục hay từ bỏ, câu hỏi ấy vang lên như lời thách thức của định mệnh. Và đó cũng là câu hỏi mà Miyazaki đặt ra cho mỗi khán giả:
Khi cuộc đời nổi gió, ta sẽ làm gì?
Chạy trốn hay đối diện? Từ bỏ hay tiếp tục mơ?
Gió Vẫn Thổi không chỉ là câu chuyện của một kỹ sư máy bay, mà là ẩn dụ cho mỗi con người đang sống giữa biến động của thời đại. Ai cũng sẽ có lúc đối diện với gió - điều quan trọng là ta có dám bay. Và câu nói cuối cùng trong phim: “Cảm ơn… vì cơn gió” dường như cũng chính là tinh thần mà Miyazaki Hayao gửi gắm, cảm ơn tất cả những tốt đẹp, khổ đau mà ta đã đi qua; cảm ơn vì đã cho ta cơ hội được sống, được ngắm nhìn và tận hưởng thế giới này.
GIÓ VẪN THỔI - tựa gốc: THE WIND RISES - khởi chiếu 17.10.2025.
